110. Systemy osobowego prawa małżeńskiego w okresie kapitalizmu

Osobowe prawo małżeńskie jest regulowane przez państwo. Niektóre ustawodawstwa odsyłają do przepisów wyznaniowych.

Laicyzacja prawa małżeńskiego – podporządkowanie regulacjom państwowym;

Wcześniej były małżeństwa cywilne. Dopiero we Francji Ludwik XVI wprowadził możliwość zawarcia małżeństwa przed urzędnikiem państwowym w odniesieniu do Hugenotów.

1792r. - przyjęto formę świecką jako jedyną obowiązkową do zawarcia małżeństwa.

Trzy systemy osobowego prawa małżeńskiego:

·   typ laicki (obowiązywał w Kodeksie Napoleona, BGB, na podstawie ustawy z 1875r. ogólnoniemiecka) - obowiązkowa forma świecka do zawarcia małżeństwa. Forma wyznaniowa była dopuszczalna, ale nie miała znaczenia prawnego. Zgoda rodziców była potrzebna w Kodeksie Napoleona, dotyczyła nawet osób pełnoletnich; Kobiety (od 18 do 21 r. życia) – zgoda rodziców. Nawet powyżej tego wieku rodzaj poszanowania dla rodziców był wymagany, jako rodzaj pytania o radę; Obowiązywały dwukrotne zapowiedzi; małżeństwo zawierane było przed merem (organem administracji na szczeblu gminnym). Możliwy był rozwód (musiał być powód – przemoc psychiczna i fizyczna, skazanie małżonka za przestępstwo hańbiące, zdrada małżeńska); Rozwód za obopólną zgodą, ze względu na brak posiadania wspólnego potomstwa. O rozwodzie orzekał sąd państwowy;

·   typ wyznaniowy - w Rosji w postaci Ukazu wyznaniowego (1836r.) – według niego małżeństwo było zawierane wyłącznie w formie wyznaniowej (dozwolone były wyznania uznane przez państwo: prawosławne, katolickie, wyznania reformowane, żydowskie). Gdy ktoś należał do innych wyznań lub był ateistą, musiał udać się do duchownego innego wyznania lub zrezygnować z małżeństwa. Nie dla wszystkich rozwód był dostępny (dla katolików – niedostępny); faworyzował on prawosławnych. Małżeństwa mieszane z prawosławnym musiały być zawarte w cerkwi; dzieci musiały być wychowane w wierze prawosławnej; jurysdykcje pełniły sądy poszczególnych wyznań.

·    typ mieszany – Landrecht Pruski, ABGB, Kodeks Cywilny Królestwa Polskiego; wspólna cechy – do małżonków należy wybór formy (świecka czy wyznaniowa); jurysdykcja – sądy państwowe według prawa poszczególnych wyznań; rozwód dla katolików był niedostępny.

Jak rozróżniano te typy?

Jaka jest forma zawarcia małżeństw: cywilna (świecka) czy wyznaniowa?

Czy jest możliwe rozwiązanie małżeństwa przez rozwód?

Kto jest kompetentny do orzekania w sprawach małżeńskich – sądy państwowe czy wyznaniowe?